22 Ekim 2025 tarihinde Amerika Birleşik Devletleri Hazine Bakanlığı’na bağlı Yabancı Varlıkları Kontrol Ofisi (OFAC), Rusya’nın enerji sektörüne yönelik yeni yaptırım paketini duyurdu. Bu kapsamda, Rusya’nın en büyük iki petrol şirketi olan Rosneft ve Lukoil, enerji sektöründe faaliyet gösteren stratejik kurumlar olarak yaptırım listesine eklendi.

Söz konusu karar, Rusya’nın Ukrayna’daki savaşına finansal kaynak sağlayan enerji gelirlerini hedef alıyor. Yeni yaptırımlar, yalnızca ABD’li kişi ve kuruluşları değil, Rus enerji ürünleriyle iş yapan üçüncü ülke şirketlerini de doğrudan etkileme potansiyeline sahip.

Türkiye açısından bu gelişme büyük önem taşıyor. Zira Türkiye, enerji arz güvenliği bakımından uzun yıllardır Rus petrolü, doğalgazı ve türev ürünlerine bağımlı durumda. Türk rafinerileri, lojistik şirketleri, sigorta kuruluşları ve enerji ticaretiyle ilgilenen firmalar için bu yeni yaptırım paketi hukuki, ticari ve finansal riskleri beraberinde getiriyor.

Bu yazıda, ABD’nin yeni enerji yaptırımlarının hukuki çerçevesi özetlenecek, Türk enerji sektörüne olası etkileri analiz edilecek ve uyum (compliance) açısından alınabilecek önlemler değerlendirilecektir.

Yaptırımların Hukuki Çerçevesi

ABD’nin Rusya’ya yönelik enerji yaptırımlarının hukuki temeli, Başkanlık Kararnameleri (Executive Orders) ve OFAC düzenlemeleri ile şekillenmektedir. Özellikle 14024 sayılı Kararname, Rusya Federasyonu ekonomisinin enerji, finans, savunma ve teknoloji gibi kilit sektörlerinde faaliyet gösteren kişi ve kurumlara karşı yaptırım uygulanmasına olanak tanımaktadır. 22 Ekim 2025 tarihli yeni düzenlemeler, bu kararnameye dayanılarak çıkarılmış ve Rosneft ile Lukoil dâhil olmak üzere Rusya’nın en büyük enerji şirketlerini hedef almıştır.

Bu kapsamda, söz konusu şirketler ve doğrudan veya dolaylı olarak %50’den fazla hissedildikleri tüm bağlı kuruluşlar “blocked entities” (yasaklı kişi/kuruluş) statüsüne alınmıştır. ABD vatandaşlarının, bankalarının veya ABD finans sistemini kullanan herhangi bir kuruluşun bu şirketlerle işlem yapması yasaklanmıştır. Ayrıca, yaptırım kapsamına giren kişi veya kuruluşlarla ticari ilişki sürdüren üçüncü ülke şirketleri de “secondary sanctions” (ikincil yaptırımlar) riskiyle karşı karşıyadır.

Yeni düzenlemeler yalnızca mal veya hizmet ticaretini değil, aynı zamanda nakliye, sigorta, aracılık, finansman, yatırım ve teknik destek gibi dolaylı hizmetleri de kapsamaktadır. ABD Hazine Bakanlığı, bu yaptırımların uygulanmasında “fırsat ilkesi” yerine zorunluluk ilkesini (principle of legality) benimsemiş olup, yaptırımların ihlali durumunda ciddi cezai yaptırımlar öngörülmektedir.

Türk Enerji Şirketleri Açısından Doğrudan ve Dolaylı Riskler

ABD’nin 22 Ekim 2025 tarihli yaptırım kararları, doğrudan Rus enerji sektörünü hedef almış olsa da, Türkiye gibi Rusya ile yoğun enerji ticareti içinde bulunan ülkelerdeki şirketler açısından ciddi dolaylı sonuçlar doğurmaktadır.

Her şeyden önce, Türk enerji şirketleri, rafineriler, deniz taşımacılığı ve sigorta firmaları, yaptırım listesine alınan Rosneft ve Lukoil ile doğrudan ya da dolaylı işlem yapmaları hâlinde “ikincil yaptırımlar” (secondary sanctions) riskiyle karşı karşıyadır. Bu risk, yalnızca mal ve hizmet ticaretiyle sınırlı olmayıp; finansman, sigorta, aracılık, taşıma, depolama ve teknik destek hizmetlerini de kapsamaktadır.

Özellikle ABD finans sistemi veya ABD doları üzerinden yapılan işlemler, Türk bankaları ve enerji şirketleri açısından dikkatli yönetilmesi gereken bir alan hâline gelmiştir. ABD Hazine Bakanlığı (OFAC), yaptırımların ihlal edilmesi hâlinde ABD dışındaki kişi ve kurumlara da yaptırım uygulama yetkisini kullanabileceğini açıkça belirtmiştir.

Ayrıca, fiyat tavanı (price-cap) uygulaması kapsamında Rus petrolü taşıyan veya ticaretini yapan Türk denizcilik şirketleri de dikkatle izlenmektedir. Bu çerçevede, Türk limanlarından geçen veya Türk şirketlerince sigortalanan Rus menşeli petrol sevkiyatları, fiyat tavanı aşımı şüphesi doğurması hâlinde incelemeye alınabilmektedir.

Sonuç olarak, Türk enerji sektöründe faaliyet gösteren şirketlerin, doğrudan yaptırım ihlali olmasa bile, yaptırımlara aracılık etme, finansman sağlama, lojistik destek verme veya sigorta hizmeti sunma gibi yollarla dolaylı olarak risk altına girmeleri mümkündür. Bu nedenle, yaptırım uyum süreçlerinin titizlikle yürütülmesi, şirketlerin uluslararası itibarlarını ve finansal ilişkilerini koruyabilmeleri açısından kritik önem taşımaktadır.

Hukuki ve Ticari Sonuçlar

ABD’nin Rus enerji şirketlerine yönelik son yaptırımları, Türk enerji şirketleri açısından yalnızca ekonomik değil, aynı zamanda hukuki sonuçlar da doğurabilecek niteliktedir. Bu yaptırımlar, uluslararası ticaret sözleşmeleri, finansman anlaşmaları ve sigorta poliçeleri gibi birçok hukuki ilişki üzerinde doğrudan etkili olabilir.

Öncelikle, Rus tedarikçilerle yapılan uzun vadeli enerji anlaşmalarında ifa imkânsızlığı, mücbir sebep (force majeure) veya sözleşmenin feshi gündeme gelebilir. ABD veya Avrupa menşeli bankalarla çalışan Türk şirketleri, ödeme ve transfer işlemlerinde banka reddi veya bloke riski ile karşılaşabilir. Bu durumda, sözleşmesel yükümlülüklerin yerine getirilememesi taraflar arasında tazminat taleplerine neden olabilir.

İkinci olarak, uluslararası sigorta ve reasürans piyasasında faaliyet gösteren şirketler, yaptırım listesinde yer alan veya bu şirketlerle bağlantılı taraflara hizmet sunmaktan kaçınmaktadır. Bu durum, Türk denizcilik ve enerji şirketleri açısından sigorta kapsamının daralması veya sigorta teminatının geçersiz hale gelmesi sonucunu doğurabilir.

Ayrıca, Türk mevzuatı uyarınca, özellikle 5549 sayılı Suç Gelirlerinin Aklanmasının Önlenmesi Hakkında Kanun (MASAK Kanunu) ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu hükümleri uyarınca, yaptırımlara konu işlemlere aracılık eden kişi ve kurumlar hakkında idari para cezaları veya cezai sorumluluk gündeme gelebilir. Türkiye’de uluslararası yaptırımların doğrudan uygulanabilirliği sınırlı olmakla birlikte, uluslararası finans sistemine entegrasyon nedeniyle Türk şirketlerinin fiilen bu yaptırımlara uyum göstermesi bir zorunluluk halini almaktadır.

Son olarak, yaptırım riskinin farkında olmadan işlem yapan Türk enerji şirketleri, yalnızca hukuki değil aynı zamanda itibar riski ile de karşı karşıyadır. Yaptırımlara uyum göstermemek, uluslararası ortaklık ilişkilerinin zedelenmesine, finansman kaynaklarının kısıtlanmasına ve yabancı yatırımcı güveninin sarsılmasına yol açabilir.

Türk Şirketleri İçin Uyum (Compliance) Önerileri

ABD’nin Rus enerji şirketlerine yönelik yaptırımlarının geniş kapsamı, Türk enerji şirketlerinin ve finans kuruluşlarının etkin bir uyum programı (compliance program) yürütmelerini zorunlu hale getirmektedir. Bu süreçte yalnızca mevcut yaptırımların takibi değil, aynı zamanda gelecekteki olası düzenlemelere karşı hazırlıklı olmak da büyük önem taşır.

• Yaptırım Taraması (Sanctions Screening): Türk şirketleri, Rusya veya diğer yaptırım altındaki ülkelerle ilişkili tüm tedarikçilerini, müşterilerini, finansman ortaklarını ve taşımacılık ağlarını OFAC, AB, Birleşik Krallık ve Birleşmiş Milletler yaptırım listelerine karşı düzenli olarak taramalıdır. Bu tarama, hem doğrudan hem de dolaylı ortaklık yapılarını kapsamalıdır.
• Sözleşmesel Uyum Hükümleri:
  Enerji ticareti, taşımacılık, sigorta veya finansman sözleşmelerine mutlaka yaptırım uyum klozları eklenmelidir. Bu klozlar, taraflardan birinin yaptırım ihlali durumunda sözleşmenin feshedilmesine, yükümlülüklerin askıya alınmasına veya tazminat talep edilmesine imkân tanır.
• Finansal ve Lojistik Zincirin Denetlenmesi: Türk enerji şirketleri, özellikle ABD doları üzerinden yürütülen ödemelerde dikkatli davranmalı, fon akışında yaptırıma tabi herhangi bir kurumun yer almadığından emin olmalıdır. Benzer şekilde, taşımacılık ve sigorta zincirinde yer alan tüm aktörlerin de uyumlu olduğunun belgelenmesi gerekir.
• Kurumsal Eğitim ve Farkındalık: Şirket çalışanlarına ve yöneticilerine yönelik yaptırım hukuku farkındalık eğitimleri düzenlenmeli; potansiyel ihlallerin erken tespiti için iç bildirim mekanizmaları oluşturulmalıdır.
• Alternatif Tedarik ve Risk Dağıtımı: Rusya kaynaklı ham petrol, LNG veya petrol ürünlerine bağımlı şirketler, alternatif kaynaklar veya tedarik rotaları geliştirmelidir. Böylece olası yaptırım genişlemelerinde operasyonel kesinti riski azaltılabilir.
• Hukuki Danışmanlık ve Sürekli İzleme: Yaptırım rejimleri dinamik bir yapıya sahiptir. Türk enerji şirketleri, uluslararası ticaret hukuku ve yaptırımlar alanında uzman hukuk bürolarıyla düzenli danışmanlık ilişkisi kurmalı ve gelişmeleri yakından izlemelidir.

Sonuç olarak, uyum programı oluşturmak yalnızca yasal bir zorunluluk değil, aynı zamanda uluslararası ticarette güvenilirlik, sürdürülebilirlik ve finansal erişim açısından stratejik bir gerekliliktir.

Sonuç ve Değerlendirme

ABD’nin 22 Ekim 2025 tarihinde duyurduğu yeni yaptırım paketi, küresel enerji dengelerinde olduğu kadar Türk enerji sektörü açısından da dikkatle izlenmesi gereken bir gelişmedir. Rosneft ve Lukoil gibi dev enerji şirketlerinin yaptırım listesine alınması, Türkiye’nin enerji tedarik zincirinde yeni hukuki ve ticari risk alanları yaratmaktadır.

Türk enerji şirketleri, bu süreçte yalnızca ekonomik fırsat ve maliyet dengesini değil, aynı zamanda uluslararası uyum standartlarına bağlı kalmanın zorunluluğunu da göz önünde bulundurmalıdır. ABD’nin uyguladığı “ikincil yaptırımlar”ın geniş kapsamı, Türkiye gibi arabulucu konumda bulunan ülkelerde faaliyet gösteren şirketlerin dikkatli risk analizi ve titiz hukukî danışmanlık desteği almasını zorunlu kılmaktadır.

Küresel yaptırım ortamının giderek daha karmaşık hâle geldiği günümüzde, Türk enerji sektörü aktörleri için şeffaflık, uyum ve sürdürülebilirlik ilkeleri öncelikli hale gelmiştir. Şirketlerin yaptırım hukuku konusunda iç politika oluşturması, eğitim programları düzenlemesi ve bağımsız denetim mekanizmaları kurması, yalnızca yasal uyum değil, aynı zamanda uluslararası itibarı koruma açısından da kritik öneme sahiptir.

Sonuç olarak, Türkiye’nin enerji piyasasında faaliyet gösteren şirketleri, artık yalnızca ekonomik verimliliğe değil, hukukî uyumun stratejik yönetimine de yatırım yapmak zorundadır. Bu yaklaşım, hem Türkiye’nin enerji arz güvenliğini hem de uluslararası finans sistemine entegrasyonunu koruyacak en sağlam yoldur.